London

130.279 km²
(3x Nederland)

1 uur vroeger

Engels, Welsh, Cornish

Scafell Pike - 978 m

In 1188 trokken Engelse en Franse kruisvaarders ten strijde in het midden-oosten. De Fransen gebruikten daarbij een rood kruis en de Engelsen een wit kruis. In de 13e eeuw gebruikten de soldaten van de koning in de slag om Lewes een rood kruis om zich te onderscheiden van de soldaten van de opstandige baronnen. De vlag symboliseert Sint Joris.

De vlag van Engeland werd in 1606 gecombineerd met die van Schotland nadat koning Jacobus VI van Schotland tevens koning Jacobus I van Engeland werd. Het rode kruis op een witte achtergrond van Sint-Joris, de patroonheilige van Engeland, bovenop het blauw met een wit kruis van Sint-Andreas, de patroonheilige van Schotland. In 1801 werd het rode kruis van de vlag van Saint Patrick (Noord-Ierland) toegevoegd aan de vlag van Groot-Brittannië. Deze vlag is de huidige vlag.

De Engelse pond komt van de gewichtseenheid Troy Pound. De Sterling werd in 1158 door Hendrik II van Engeland geïntroduceerd. Het woord komt van het oudfranse woord esterlin en betekent 'sterk' of 'standvastig'. Het pond sterling gold gedurende de 18e en 19e eeuw, tot ongeveer het einde van de Eerste Wereldoorlog als sleutelvaluta in de wereld. Op het bankbiljet staat koningin Elizabeth afgebeeld.

De 309 km lange Coast to Coast wandeling is bedacht door Alfred Wainwright. Hij publiceerde een boek met de wandeling in 1973. Tot 12 augustus 2022 was het een onofficieel en grotendeels onbewegwijzerde route. Het loopt van west naar oost door drie nationale parken, Lake District, Yorkshire Dales en de North York Moors, van St Bees aan de Ierse Zee naar Robin Hood's Bay aan de Noordzee. Alfred Wainwright was auteur van gidsen en illustrator. Hij publiceerde tal van boeken. Alfred Wainwright overleed in 1991 en zijn as werd uitgestrooid bij Innominate Tarn bij de Haystacks boven Ennerdale Water.

De Coast to Coast wandeling begint bij het coast to Coast monument aan de kust in St Bees. Het pad klimt omhoog en volgt de kustlijn tot aan een groeve waarna het pad een smalle weg wordt die je vanaf daar landinwaarts naar Sandwith volgt. Na Sandwith volgt een groot deel onverhard tot Moor Row waar een fietspad met een boog omheen loopt. Bij Cleator volgt dan weer een stuk weg en daarna begint een klim naar de Dent, 352 meter. De Dent ligt op de grens van het Lake District. Het Lake District staat bekend om zijn meren, heuvels en associaties met William Wordworth, Beatrice Potter en John Ruskin. Het Nationaal park werd opgericht in 1951 en telt 15 meren en 60 bergtoppen waarvan de hoogste van Engeland, Scafell Pike, met 978 meter. Er komen ongeveer 15 miljoen bezoekers per jaar. Het Windermere is, met een lengte van 18 km, een maximale breedte van 1,5 km en een diepte van 67 meter het grootste meer van Engeland dat 13.000 jaar geleden tijdens de laatste ijstijd is gevormd.

De afdaling van de Dent is steil over gras en kan na regen verraderlijk glad zijn. Via een mooi dal gaat het pad geleidelijk stijgend richting noorden waarbij het laatste deel vlak na een veerooster via een smal pad langs de weg naar Ennerdale Bridge gaat. Het Shepherds Arms hotel staat bekend als overnachtingsplaats voor Coast to Coast wandelaars

Op dag 2 volgt een stuk weg naar het Ennerdale Water. Dit is het meest westelijke meer van het Lake District en is een gletsjermeer van 4 km lang, 700 tot 1500 meter breed en 45 meter diep. Het pad slingert via de zuidoever richting oosten. Halverwege de maand augustus staat de heide in bloei. Het is een bijzonder mooi pad waar bij Robin Hood's seat wat klauterwerk volgt. Na het meer gaat het pad naar de andere zijde van het Ennerdale waarna een geleidelijk stijgende brede grindweg tot aan de Black Sail hut volgt. Na de hut begint een steile klim naar ongeveer 550 meter. Eenmaal boven buigt het pad naar links waarbij weer verder wordt geklommen langs de flank van de Grey Knotts. Waar het pad naar links buigt kun je een uitstapje doen naar Innominate Tarn. Ga daar schuin naar links door een hek dat naar Blackbeck Tarn voert met prachtig uitzicht op het Buttermere en Crummock Water. Achter de tarn ligt een duidelijk pad dat wanneer je het naar links volgt bij Innominate Tarn uitkomt waar de as van Wainwright is uitgestrooid. Volg dezelfde route weer terug. Eenmaal voorbij de Grey Knotts daalt het pad richting een brede grindweg die vanaf een groeve naar een bezoekerscentrum van de groeve loopt. Het pad loopt evenwijdig aan deze weg. Na het bezoekerscentrum daal je deels over de weg en over paden naar het kleine plaatsje Rosthwaite dat het centrum vormt voor enkele van de beste Lakeland wandelingen.

Het Coast to Coast pad wordt net buiten Rosthwaite weer hervat en volgt de Stonethwaite Beck richting zuiden. Het pad wordt aan beide zijden begrensd door de typische muren. Daar waar twee dalen samenkomen klimt het pad aan de linkerzijde gestaag omhoog langs de Greenup gill (een smal riviertje) naar Greenup Edge. Boven is het lastig te bepalen waar je heen moet. Na een stuk afdalen moet er weer even geklommen worden en dan is er de keuze om de orginele route door het Easedale verder naar beneden te volgen of de hoge variant langs Calf Crag en Helm Crag. Bij Helm Crag kun je een bijzondere rotsformatie bewonderen: The Lion and the Lamb. Na Helm Crag volgt een afdaling naar het dorp Grasmere dat bekend om zijn kleine Gemberbrood winkeltje. Hier staat iedere dag een rij voor de deur. Een andere bekende plek is Tweedies Bar & Lodge die is vernoemd naar Mickey Moscrop die ook bekend stond als 'Tweedie'. Hij was een bekendheid vanwege zijn humor, baritonstem, poëtische woorden en hoogwaardige Tweeds. Mickey, geboren in Schotland, kwam tussen 1922 en 1976 ieder jaar naar Grasmere om zijn Tweeds aan de man te brengen. In Grasmere staat ook een huis van Beatrice Potter en een van William Wordsworth.

Vanuit het centrum van Grasmere gaat de route een klein stuk terug over de route van gisteren. buigt dan rechtsaf over een stil landweggetje tot waar de A591 wordt gekruist. Aan de overzijde volgt een pad door de Great Thong naar boven tot aan de Grisedale Tarn, een bergmeer op 540 meter. Hier volgt weer een keuze. Rechtdoor en afdaling (Coast to Coast pad) door het Grisedale of de avontuurlijke route verder omhoog naar de top van de 950 meter hoge Helvellyn. Het is de op twee na hoogste berg van Engeland (Scafell Pike is 978 meter en Scafell is 964 meter) Vanaf de top heb je een geweldig uitzicht op het Red Tarn en het Ullswater. Vanaf hier kun je een uitdagende afdaling via Striding Edge volgen. Het eerste deel daarvan is bijzonder steil en is zeker niet weggelegd voor mensen met hoogtevrees. Rechtdoor over de top van Helvellyn en afdaling aan de linkerzijde van Red Tarn via Swirral Edge is een stuk gemakkelijker. Beneden in het Grisedale sluit je dan weer aan op de orginele route naar Patterdale. Wainwright heeft hier in Het Old Water View B&B overnacht.

Vandaag is een lange wandeling die wordt vervolgd bij de B&B via de brug over de Goldrill Beck en na een paar huizen begint het pad dat naar het zuidoosten stijgt tot het Angle Tarn, even daalt maar daarna verder stijgt tot boven de 700 meter. De vergezichten naar alle zijden zijn weer geweldig. Bij de High Street volgt de afslag naar Kidsty Pike, met 780 meter is dit het hoogste punt van de Coast to Coast wandeling. Na Kidsty Pike volgt een steile afdaling naar het 6 km lange Haweswater reservoir. Het pad volgt de linkeroever via een smal pad waar je met je rechtervoet moet oppassen dat je op het pad blijft. Na de dam volgt een stuk door een bos en dan over licht glooiende weiden richting brug naar Rosgill en vlak daarvoor rechts naar een 'Packhorse Bridge' over de Swindale beck naar de ruïne van Shap Abbey dat uit 1199 stamt. De abdij werd in 1540 gesloten en verkocht aan de gouverneur van Carlisle. De meeste gebouwen zijn gesloopt maar de toren is nog prominent aanwezig. Hier ben je ook aan de grens van het Lake District. Het laaste deel gaat over een smalle weg die aan weerszijden is ingesloten door muren, lastig wanneer er een auto komt.

Na de stevige wandeling van gisteren volgt een relatief korte wandeling naar Orton. Het eerste stuk gaat door de lange hoofdstraat van Shap en verder over een weiland naar het zuidwesten naar de snelweg M6 die via een loopbrug wordt overgestoken. Vanaf hier verder naar het zuidoosten en de herrie van de snelweg is wennen na de stilte van de afgelopen dagen. Net voorbij de M6 loop je ongemerkt het ca. 2000 km2 grote Yorkshire Dales NP binnen. Er volgen weiden met heide en plakken met flink geërodeerde rotsen, een bizar gezicht. Het laatste stuk is een geleidelijke stijging en na een weg daal je af naar het dorp Orton. De Allerheiligenkerk stamt uit de 13e eeuw. Er is ook een kleine fabriek waar chocolade wordt gemaakt, Kennedy's.

Er zijn voor het eerste kleine stuk vanaf Orton twee opties om te beginnen. De zuidelijke optie volgt de weg een stuk en de andere optie is om het pad van gisteren on omgekeerde richting te volgen en na de eerste boerderij rechtsaf te gaan via het erf van een paar boerderijen. op een gegeven moment sluit de zuidelijke optie hier weer bij aan en gaat verder via weiden en daarna volgt een stuk weg tot net voorbij Sunbiggin. Daarna volgt een breed pad over het Ravenstonedale Moor. Daarna volgen weer weiden en bij Begin Hill begint een afdaling naar Smardale Bridge. Hier kun je een kleine ronde maken naar het Smardale Viaduct waar tot 1960 een spoorlijn overheen liep. Sindsdien is het een voetpad. Het viaduct werd gebouwd in 1861, telt 14 bogen en is 168 meter lang. Na de Smardale Bridge volgt weer een beklimming met mooie vergezichten. Lange afdaling naar Kirkby Stephen. In de kerk van Kirkby Stephen kun je een 8e eeuwse steen met een afbeelding van de Noorse god Loki bewonderen. Door de grootte van de steen zie je hem al snel over het hoofd. Ten zuiden van Kirkby Stephen liggen twee ruïnes van kastelen, Lammerside Caste en Pendragon Castle. De laaste zou van Uther Pendragon zijn geweest, de vader van koning Arthur

Dag 8 begint met een stevige klim, eerst over de weg en daarna een pad naar de Nine Standards Rigg op 662 meter. Deze negen torens van gestapelde stenen zijn minstens 800 jaar oud en zijn alle verschillend van vorm. Het markeert tevens de waterscheiding in Engeland. De wandeling gaat verder over het oneindige, en zeer drassige veenland. Bovenop splitst het Coast to Coast pad in drie richtingen, ieder een deel van het jaar om de natuur te ontzien. Na een afdaling volgt de route het Whitsundale Beck tot Ravenseat, een welkome onderbreking van de wandeling. Vanaf hier is het nog een uur naar Keld dat aan de Swale rivier ligt. Het laatste stukje gaat via de weg naar de Keld Lodge.

Er is een keuze tussen de lage route die de rivier Swale volgt en de hoge route die een aantal oude loodmijnen passeerd. De keuze valt in eerste instantie op de lage route. Vanaf de Keld lodge daal je af naar het kleine dorpje en steekt de Swale over. Langs het pad zie je de East Gill Force, een mooie waterval. Het pad loopt aan de oostzijde een stuk op hoogte langs de Swale en het pad zakt daarna richting de rivier waarbij weer veel smalle doorgangen door muurtjes worden gepasseerd. Vlak voor Ivelet ligt een fraaie brug over de Swale en niet veel later ben je in het dorp Gunnerside. Hier besluiten we toch iets van de mijnen in de wandeling op te nemen en klimmen langs de Gunnerside Gill naar boven over een smal pad. Net na de vervallen Bunting mijn gaat de hoge variant van de Coast to Coast route naar rechts door een steile vallei die even verder op de hoogvlakte uitkomt. Dit stuk is alleen interessant vanwege de restanten van de mijnen zoals een Steenbreker en de ruïnes van de Old Gang Smelting Mill die je bereikt over een breed grindpad. Eenmaal in de bewoonde wereld passeer je Surrender Bridge die voorkomt in de serie All Creatures, Great and Small. Er volgt nog een stuk met heide en dan de afdaling naar Reeth, een charmant dorp met een centrum waarbij de huizen rond een groot grasveld staan.

Vanaf het centrale grasveld in Reeth volgt de route in eerste instantie de weg tot na de brug waarna een pad naar de Grinton Bridge loopt, de weg over en langs de rivier naar Ewelop Hill waar je een alternatieve route door het weiland naar Marrick Abbey kunt lopen in plaats van over de weg. Aan de achterzijde van de abdij klimt het pad door het Steps wood naar het plaatsje Marrick waarna de route weer over glooiende weilanden verdergaat. Vlak voor Marske gaat de route verder over de weg, door Marske heen, daarna weer weilanden en dan een beekje over voor de laatste klim vandaag naar Applegate Scar. Vanaf hier daal je heel geleidelijk, deels via de weg, deels via een ernaast gelegen pad, af naar Richmond waarbij je de Yorkshire Dales verlaat.

Richmond is de meest gedupliceerde Britse plaatsnaam (56 wereldwijd). Richmond werd in 1071 gesticht door Alan Rufus, de neef van Willem de veroveraar. Het kasteel stamt uit 1086 en vanaf de donjon heb je een mooi uitzicht op het stadje. Tijdens de 1e wereldoorlog werd hier het Green Howards regiment opgericht. Het kasteel werd kazerne. Er was ook een 19e eeuws cellenblok in het kasteel dat tot en met de 2e wereldoorlog. In de St Agatha kerk, stroomafwaarts van de Swale, kun je fresco's bewonderen uit de 13e eeuw. Ernaast liggen de ruïnes van Easby Abbey die gesticht werd in 1152.

De volgende twee dagen gaan over vrij vlak terrein, vooral wegen, akkers en weilanden. Bij Brompton on Swale ga je aan het eind van een boerderij onder de snelweg M1 door. De route van vandaag is niet echt interessant te noemen. Als welkome onderbreking is er Kiplin Hall. In dit landhuis vindt je nog de eigendommen van de voormalige bewoners, o.a. George Calvert, de stichter van de Amerikaanse staat Maryland. Het laatste stuk gaat over akkers waarbij je vlak voor Danby Wiske door een maisveld loopt.

Ook vandaag is een niet bijster interessante dag. Na een lang stuk over de weg vanuit Danby Wiske loop je daarna via akkers tot het Wray house waar je een hek moet passeren waar allerlei zaken zijn neergelegd zoals een heksenbezen, een schedel en plastic ratten. Ook wordt er een opname van een heksenstem getriggerd wanneer je passeert. Net hier voorbij passeer je een spoorlijn en daarna verder via boerderijen tot aan de A19, een tweebaans weg die gelukkig een middenberm heeft. Het is druk op deze weg en het verkeer raast er overheen. Nu het Coast to Coast een nationale wandeling wordt zal dit wel aangepast worden. Het rare is dat er langs de weg aan de andere zijde een bord staat met 'no public footpath'. Ook wanneer je het plaatsje Ingleby Arncliffe weer uitgaat staat er dit bord. Hier is ook de grens van het laatste nationaal park op deze route, de North York Moors. Er volgt een stevige klim en afdaling naar Osmotherley, een pittoresk plaatsje.

vanuit Osmotherley volgt een stevige klim die bovenaan aansluit op de Cleveland Way, een route die lang gevolgd wordt. Na een stuk op hoogte door de heidevelden, volgt een afdaling door een bos en daarna volgen vijf beklimmingen langs de rand met continu uitzicht op de vlakte. Een mooie route die bij de laatste beklimming bij de Wain Stones uitkomt, een grillige rotspartij. De wandeling eindigt na een afdaling op de parkeerplaats vanwaar je wordt opgepikt en naar een hotel wordt gebracht. De North York Moors werden in 1952 aangewezen als Nationaal Park. Het park heeft een oppervlakte van 1430 km2.

Vanaf het hotel wordt je teruggebracht naar Clay Bank waar je de dag wederom met een beklimming begint. Eenmaal boven loop je de hele dag op de hoogvlakte waarbij je halverwege, bij Bloworth Crossing, de Cleveland Way weer verlaat. De route verloopt nagenoeg vlak tussen de heide tot je bij de Lion Inn arriveert. Dit café, met zeer dikke muren, stamt uit 1558 en is al 4 eeuwen in gebruik als herberg. Het ligt op 404 meter hoogte en staat regelmatig bloot aan extreem weer zoals in december 2010 toen de gasten er dagen zaten ingesneewd.

Verder langs de weg over de hoogvlakte richting noorden en later naar het noordoosten deels langs de weg en deels via paden. Na een afslag loop je verder over een breed pad dat de kam van een heuvel volgt en geleidelijk afdaalt naar het plaatsje Glaisdale waar je de heide achter je laat. Verder via het dal van de Esk rivier en door het East Arncliff Wood naar Egton Bridge waarna het laatste stuk naar het plaatsje Grosmont volgt. Grosmont staat bekend om zijn oude station en de stoomtreinen die daarvandaan naar Pickering rijden. Via een lange voetgangerstunnel in het dorp kom je bij de loods waar de locomotieven zijn gehuisvest. Vrijwilligers onderhouden de spoorlijn en locomotieven.

De laatste dag van de Coast to Coast begint niet zo fraai, een lange steile klim over een asfaltweg die weer eindigt in de heide bovenop de heuvel. Een weg oversteken en afdaling naar Littlebeck waar je door het bos langs de May-Beck richting zuiden loopt. Verderop in het bos kun je de Falling Foss bewonderen, een waterval. Vanaf hier loop je nog een stukje richting zuiden om daarna scherp naar links over een weg omhoog te lopen die weer op de heidevelden uitkomt. De route gaat verder richting noorden tot aan Hawsker en komt na een caravanpark eindelijk uit bij de Noordzee waarbij je weer aansluit op de Cleveland Way. Over een fraai kustpad loop je naar het zuiden naar Robin Hood's Bay waar de Coast to Coast eindigt. Met je voeten in het water gooi je je kiezel, die je hebt meegenomen van het strand bij St Bees, hier in de zee.